Акчаңызды алдамчылардан кантип коргой аласыз? Улуттук банктын кеңеши

Кардарлардын/жарандардын ыңгайлуулугу үчүн уюштурулган финансылык кызматтардын өнүгүшүнө байланыштуу сунушталып жаткан аралыктан каржылык кызматтарга суроо-талап өстү.

Уруксатсыз транзакциялардын тобокелдигин азайтуу максатында, Улуттук банк дагы бир жолу сактык чараларын көрүү зарылдыгын эскертет, анткени алдамчыларга каршы туруу боюнча билим өз убагында туура чечим кабыл алууга жардам берет. Анткени, эң ишенимдүү коопсуздук системалары да бизди сак болуу зарылдыгынан бошотпойт.

Банк карталары жана электрондук капчыктар менен онлайн алдамчылык.

Эгер сиз продуктуну онлайн сатып алууну же сатууну чечсеңиз, сак болуңуз — шылуундар көбүнчө сатып алуучулардын же сатуучулардын ролун ойношот. Сиздин продуктуңузга өтө кызыкдар сатып алуучу пайда болуп, ал сиздин эсебиңизге аванс которууга даяр жана сизден картанын номерин же телефон номерин гана эмес, картанын аутентификация кодун (арт жагында үч сан, мисалы, CVV же CVC), банктын мобилдик тиркемелеринен жана электрондук капчыктардан логин жана сырсөздү да сурайт. Көп учурда алдамчылар товарларды жана кызматтарды жеткирүү үчүн кызмат көрсөтүүлөрдү алдын ала төлөө жана/же төлөө шылтоосу менен фишинг сайттарына шилтемелерди жөнөтүшөт, аны басканда, ошондой эле картанын реквизиттерин, логинди жана паролду/СМС тастыктоо кодун киргизишет, мобилдик тиркеменин ээси өз каражаттарын башкарууну алдамчыларга өткөрүп берет.

Бул ыкма сизди эскертиши керек — акча которуу үчүн картанын же банк эсебинин номерин гана билүү жетиштүү.

Чабуулчуларга сиздин картаңыз тууралуу кандай маалыматтар керек?

Аларга сиздин картаңыздын реквизиттери керек: картанын номери, аты жана ээсинин фамилиясы, жарактуулук мөөнөтү, картанын аныктыгынын кодун текшерүү (арт жагындагы үч сан, мисалы, CVV же CVC), ПИН-код, ошондой эле Банкыңыз жөнөткөн СМСтен келген төлөмдөрдү жана которууларды ырастоо үчүн СМС коду, ошол сайттарда мындай кодду колдонуу менен төлөмдөрдү ырастоо керек.

Кылмышкерлер өздөрүнө керектүү маалыматты таап алган учурда, эсепке кирүү мүмкүнчүлүгүнө ээ болуп, андагы акчанын баарын чыгарышат.

Акчаңызды алдамчылардан кантип коргосо болот?

Эгерде кардар өзү кылмышкерлерге ачыкка чыкпай турган жашыруун маалыматтарды айтса, банк аркылуу акчаны кайтарып берүү мүмкүн болбой калат. Ошондуктан, алдамчылардын айла-амалдарына алдырбоо жана акчаны жоготпоо үчүн коопсуздуктун негизги эрежелерин сакташыңыз керек:

Банктык төлөм карталары менен эсептешүү системаларын колдонуу менен уруксатсыз транзакцияларды болтурбоо боюнча сунуштар:

• Ар дайым расмий банктын номерин териңиз. Бул картанын арткы бетинде жана банктын расмий сайтында көрсөтүлгөн;
• Белгисиз номерлерге кайра чалбаңыз же СМС жөнөтпөңүз, «банктан» деген билдирүүлөрдөн шилтемелерди ээрчүүгө шашпаңыз. Кандайдыр бир түшүнүксүз кырдаалда банктын расмий номерине чалып, маалыматты оператордон текшериңиз;
• Эгерде, Банктан чалып калса, чалган адамдын аты-жөнүн жана кызмат ордун толук көрсөтүп, ага өзүңүз кайра чалаарыңызды айтыңыз. Телефонду коюп, уюмдун расмий телефон номерине же банктын ишеним телефонуна чалыңыз. Номер кол менен терилиши керек;
• Эч кандай шартта, эч кимге жеке маалыматтарды, картанын реквизиттерин жана жашыруун маалыматты бербеңиз: картанын артындагы CVC/CVV кодун, СМС коддору жана ПИН коддорду. Банк кызматкерлери эч качан мындай маалыматты сурашпайт. Сизди алардын тутумунан табуу үчүн алар сиздин толук атыңызды билиши керек. Анан дагы банк кызматкери сизге телефон чалып, картаңыздын реквизиттерин сурабайт. Сиз банктын ишеним телефонуна өзүңүз чалган убакта гана коддуу сөзүн кабарласаңыз болот;
• Эгерде сиздин картаңыз уурдалып кетсе, жоголсо же банкомат тарабынан тартып алынса же башка кыйынчылыктар жаралса, дароо банкыңызга чалыңыз;
• Ар дайым транзакцияларыңызды банктык көчүрмөңүз менен текшериңиз. Эгерде сиз жасабаган транзакцияны тапсаңыз, анда тез арада банкка билдирүү жана кырдаалды жөнгө салуу өтүнүчү менен кайрылыңыз;

Обочо туруп/аралыктан тейлөө боюнча банктык кызматтарды жана электрондук капчыктарды (Мобилдик тиркемелер) көрсөтүү үчүн мобилдик тиркемени колдонуу менен уруксатсыз транзакциялардын алдын алуу боюнча сунуштар:

• Обочо туруп/аралыктан тейлөө боюнча банктык кызматтарды көрсөтүү үчүн мобилдик тиркемелерди колдонууда да сактык чараларын көрүңүз. Биринчиден, узун жана татаал сырсөздү коюңуз (мисалы, тамгалардан жана символдордон турат);
• Банктын мобилдик тиркемесинин сырсөзүн жана Банктан алынган СМС коддорун эч кимге, анын ичинде туугандарына, банк кызматкерлерине, укук коргоо органдарына, кесиптештерине бөлүшпө жана ачыкка чыгарбаңыз;
• Сиздин жеке маалыматтарыңызга кимдир бирөө таандык деп шектенсеңиз, логиниңизди жана сырсөзүңүздү/кирүү кодуңузду мобилдик банкингге өзгөртүүнү унутпаңыз;
• Расмий веб-сайттарды гана колдонуңуз, эч качан текшерилбеген шилтемелерге кирбеңиз, андан да көбүрөөк ал жерге жеке маалыматтарды, картаңыздын реквизиттерин, ошондой эле электрондук капчыктан, аралыктан банктык кызматтарды көрсөтүү үчүн мобилдик тиркемеден маалыматтарды киргизбеңиз.

Көп учурда алдамчылар товарларды жана кызматтарды жеткирүү үчүн кызмат көрсөтүүлөрдү алдын ала төлөө жана/же төлөм шылтоосу менен фишинг сайттарына шилтемелерди жөнөтүшөт, аны басканда, картанын реквизиттерин, логинди жана паролду/СМС тастыктоо кодун киргизишет, мобилдик тиркеменин ээси өз каражаттарын башкарууну алдамчыларга өткөрүп берет.

• Эгер сиз мобилдик аппаратыңызды же мобилдик банкинг системалары аркылуу жеке маалыматтарыңыз тууралуу маалыматты жоготуп алсаңыз, же сизден башка бирөө бул маалыматты билет же мобилдик аспапка кирүү мүмкүнчүлүгүнө ээ деп шектенсеңиз, тез арада банкка кайрылып, дароо бөгөт коюуңуз керек. мобилдик банкингдеги ишиңизЭгер жүктөлүп алынган мобилдик тиркеме менен телефонуңуз уурдалып кетсе, дароо банкыңызга кабарлаңыз, картаңызды жана капчыгыңызды блоктоңуз.

• Ар дайым озуңуздун жүргүзүлгөн оперияларыңызды банктан алынган көчүрмө аркылуу текшериңиз. Эгерде, сиз жасабаган операциялар аныкталып калса, анда тез арада банкка билдирүү жана кырдаалды жөнгө салуу өтүнүчү менен кайрылыңыз;
• Эгерде Сизге өтүнүч же талап менен Улуттук банктын “корголгон” же “атайын” эсебине акча которуу боюнча чалып атса же кредит алуу жөнүндө сунуштар болуп атса, эсеп боюнча эч кандай аракеттерди жасабаңыз. Улуттук банк эсеп ачпайт жана жарандар менен иштебейт.

Эгер дагы эле алдамчылыкка туш болуп калган учурда, эмне кылуу керек?

Эгерде сиздин банк картаңыздан акча күтүлбөгөн жерден чыгарылса:

Мүмкүн болушунча тезирээк банкка чалыңыз (номер картанын арткы бетинде көрсөтүлгөн), алдамчылык операциялары жөнүндө кабарлаңыз жана картаны блоктоңуз.

Банктын филиалына кайрылып, эсептин көчүрмөсүн сураңыз. Операцияга макул эместигиңизди жөнүндө арыз жазыңыз. Банктын кабыл алуу белгиси менен арыздын көчүрмөсүн сактаңыз.

Уурулук тууралуу билдирүү үчүн укук коргоо органдарына кайрылыңыз.

КР Улуттук банкы эмне кыла алат?

Жарандар Улуттук банкка финансылык уюмдардын ишмердүүлүгү боюнча суроолор менен жана укуктарынын бузулушу боюнча даттануулары менен кайрыла алышат. Улуттук банк финансы кызматтарын керектөөчүлөрдүн укуктарын коргоо боюнча иш алып барууда.

Эгерде сиз финансы рынокторунда алдамчылыктын курмандыгы болгон болсоңуз, анда финансылык кызмат көрсөтүүлөрдү керектөөчүнүн талабы боюнча жөнгө салуучу текшерүү жүргүзөт жана зарыл болгон учурда көзөмөл чараларын көрөт.

Улуттук банк туруктуу негизде финансылык кызмат көрсөтүүлөрдүн керектөөчүлөрүн этият болууга жана алдамчылык аркеттерге туш келип калбоону чакыраарын белгилейбиз.